Gần đây, mạng xã hội lan truyền thông tin cho rằng món lòng xe điếu - đặc sản đắt đỏ được giới nhậu ưa chuộng - thực chất chỉ là lòng heo bình thường được tiểu thương tạo hình.

Một số ý kiến còn cho rằng loại lòng này là hàng đông lạnh từ Trung Quốc, tồn kho nhiều năm, sau đó được nhập về Việt Nam. Bởi lẽ, ở Việt Nam, rất khó có đủ lượng lòng heo loại này để cung cấp đại trà cho các nhà hàng mỗi ngày.

Mới đây, một đoạn video từ tháng 10/2024 được chia sẻ trở lại, ghi cảnh một chủ quán ăn tại Hà Nội khoe bộ lòng xe điếu dài 40m, nặng 5,8kg, được cho là lấy từ một con heo cái nặng hơn 100kg. Hình ảnh nhân viên quán xếp hàng để đo chiều dài bộ lòng khiến nhiều người nghi ngờ về độ thật - giả và nguồn gốc món ăn.

Nhiều người tiêu dùng bày tỏ lo lắng, không biết lòng xe điếu có thật sự quý hiếm như lời đồn, hay chỉ là sản phẩm được "phù phép" bằng hóa chất? Và nếu đã lỡ ăn phải lòng kém chất lượng, liệu có ảnh hưởng gì đến sức khỏe?

Cả năm thu mua các lò mổ chỉ được 2-4 bộ lòng xe điếu

Trao đổi với phóng viên Dân trí, anh Đỗ Văn Đặng, đầu bếp gần 15 năm kinh nghiệm với gần chục năm chuyên cung cấp lòng cho khu vực ở Hạ Long (Quảng Ninh) cũng như các tỉnh thành phía Bắc, khẳng định lòng xe điếu là nguyên liệu rất hiếm, thậm chí một năm chỉ thu gom được 2-4 bộ đạt chuẩn là điều bình thường.

"Tôi vào nghề từ năm 2012, chuyên lấy lòng ở các lò mổ, chợ ở Hạ Long và Hà Nội để cung cấp cho các nhà hàng. Tuy nhiên riêng về lòng xe điếu là loại rất hiếm. Thậm chí có thời gian 8 đến 9 tháng mới tìm được một bộ lòng đạt yêu cầu", anh Đặng nói.

Theo vị đầu bếp này, trên thị trường loại lòng được các nhà hàng giới thiệu là xe điếu, đang bị hiểu lầm. Đó là loại lòng kép, lòng hai da chứ không phải lòng xe điếu.

Để phân biệt, lòng xe điếu có múi khế ở giữa như ngôi sao. Lúc chần lên sẽ thấy màu hồng nhẹ trong phần lõi còn bên ngoài trắng tinh. Loại lòng này ăn giòn tan ở cuống họng, vị ngọt sâu. Còn lòng hai da thường thấy chỉ đạt được độ giòn nhất định.

Mức giá của lòng xe điếu và lòng hai da chênh nhau rất cao. Ví dụ, lòng xe điếu có thể bán giá 2,4 triệu đồng/kg. Trong khi lòng hai da có thể chỉ từ 280.000 đồng/kg (giá chưa sơ chế). Một bộ lòng nếu nặng 3kg sau khi tỉa mỡ, loại bỏ những phần không đạt thì thành phẩm chỉ còn 1-2kg chưa tính tới việc chế biến thành món ăn.

Đầu bếp Đặng cho rằng, giá thành của lòng xe điếu rất cao vì sản phẩm hiếm có trên thị trường, không thể nhiều tới mức tràn lan. Sau khi có nguyên liệu tươi ngon, đầu bếp chỉ cần sơ chế nhẹ nhàng. Khi nước sôi, lòng xe điếu được cho vào chần khoảng 3-4 phút rồi ngâm sang nước lạnh, đảm bảo màu trắng tinh không bị thâm và giữ độ giòn ngọt.

"Món lòng được giới thiệu là lòng xe điếu hiện bày bán ở nhiều nhà hàng cũng một phần do người bán quảng cáo quá đà, nâng tầm giá trị sản phẩm khiến mức giá bị đội lên cao. Đứng dưới góc độ khách hàng, mỗi cá nhân nên là người tiêu dùng thông minh để nhận biết vấn đề", đầu bếp Đặng thông tin.

Không thể có bộ lòng xe điếu dài 40m?

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ Thực phẩm (ĐH Bách khoa Hà Nội), cho biết, lòng xe điếu được coi là đặc sản, rất được ưa chuộng trong giới nhậu.

"Lòng xe điếu thực chất là đoạn đầu tiên của ruột non, nằm ngay sau dạ dày. Đoạn lòng này có chiều dài ngắn, thành dày, bên trong chứa lớp bột màu trắng, hình tròn to như ống thuốc cắm vào điếu cày", ông Thịnh nói.

Khác với các phần ruột khác, lòng xe điếu không cần phải lộn ra, rửa đi rửa lại nhiều lần. Chỉ cần cắt ra, buộc một đầu lại rồi làm sạch, giữ nguyên hình dạng tự nhiên là có thể đem chế biến.

Tuy nhiên, để có được món này không hề dễ, không phải con heo nào cũng có loại lòng này. Thứ nhất, loại lòng này chỉ có ở lợn đực, lợn cái thì không có.

Thứ hai là đoạn lòng này ngắn, hiếm nên không phải lúc nào cũng kiếm được, nên đẩy giá thành lên cao. Vậy nên dân sành ăn, rất chuộng món này. Có khi đặt hàng trước mới có mà ăn.

Theo ông Thịnh, do lòng xe điếu khan hiếm, có thể nhiều nơi sử dụng hóa chất để tạo ra sản phẩm giả, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe người dùng.

Một số chất như oxy già, phèn chua thường được dùng để ngâm, giúp ruột trắng và cứng hơn, nhưng nếu dùng với nồng độ cao hoặc ngâm lâu có thể gây hại cho hệ tiêu hóa.

Đặc biệt, formol - chất bị cấm tuyệt đối trong thực phẩm - lại bị lạm dụng do khả năng diệt khuẩn và kéo dài thời gian bảo quản. Nếu ăn phải thực phẩm chứa formol, người dùng có thể bị đau bụng dữ dội, nôn ói, viêm cấp dạ dày - ruột và tăng nguy cơ ung thư nếu tiếp xúc lâu dài.

Trước tin đồn lan truyền trên mạng xã hội rằng lòng xe điếu "giả" có nguồn gốc từ Trung Quốc, được làm bằng chất liệu công nghiệp để đánh lừa người tiêu dùng, ông Thịnh khẳng định đây là thông tin bịa đặt. "Nếu thật sự có thể làm giả được lòng lợn đến mức như thật, thì họ đã xuất khẩu khắp thế giới rồi", ông nói.

Ông cho rằng lỗi lớn nằm ở khâu tiêu thụ trong nước. "Người kinh doanh ở Việt Nam vì lợi nhuận nên nhập hàng giá rẻ, kém chất lượng. Đó là lỗi của người bán, không phải của nơi sản xuất", ông nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, ông cũng cảnh báo rằng ngay cả với thực phẩm chất lượng tốt, nếu khâu bảo quản và vận chuyển không đảm bảo, như để ngoài nắng hay không giữ lạnh đúng cách, thì vẫn có thể gây hại cho sức khỏe. "Lòng hay thịt ngon mấy mà phơi ngoài trời thì cũng biến thành đồ độc", ông nói thêm.

Liên quan đến thông tin một cửa hàng quảng cáo bộ lòng xe điếu dài tới 40m, ông Thịnh chỉ cười và cho rằng đó là điều vô lý.

"Thực tế, điều đó vô lý và khó tin. Khó có bộ lòng nào dài tới 40m bao gồm cả ruột non và ruột già, chứ đừng nói gì mình lòng xe điếu dài như vậy, ai cũng phải bật cười", PGS Thịnh nhận xét.

Vị chuyên gia chia sẻ, nội tạng động vật nói chung chỉ nên mua tại những cơ sở uy tín, truy xuất được nguồn gốc và không nên sử dụng thường xuyên. Khi chọn mua, nên ưu tiên những đoạn ruột tròn phẳng, có màu trắng hồng, bề mặt nhẵn, không có mùi lạ để đảm bảo an toàn và chất lượng.

Bên cạnh đó, lòng lợn không phải là thực phẩm lành mạnh do chứa nhiều cholesterol. Việc tiêu thụ thường xuyên có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, đặc biệt đối với người mắc bệnh tim mạch hoặc huyết áp cao. Lòng xe điếu tuy có hương vị hấp dẫn nhưng không phù hợp để sử dụng thường xuyên.